قدمت 11 هزار ساله بازارهای ایران - مجله سرگرمی

به گزارش خبرنگاران، ابوالفضل مکرمی فر که صبح امروز، هجدهم شهریورماه در همایش آموزه های احیا و مرمت در هویت شهری(احیا و مرمت بازار فرش مشهد) سخن می گفت، اظهار کرد: ما هویت خود را از دست داده و امروز به دنبال آن هستیم که به اصل خود بازگردیم. ضمن این که هرچه با سازه های مدرن به جلو رویم، آرامشی را برای ما ایجاد نخواهد کرد و چاره ای نداریم جز آن که به اصل و هویت خود بازگردیم؛ هویتی که سابقه آن به 9 هزار سال پیش از میلاد می رسد و بنابراین، تاریخ بازار ایران 11هزار سال قدمت دارد.

وی در خصوص احیا و مرمت بازار فرش مشهد اضافه نمود: در اوایل دهه 70 و اواخر دهه80 میراث فرهنگی در تقابل با شهرداری ها بود و همکاری بین این دو بسیار کمرنگ بود.

وی اضافه نمود: شهرداری ها بیشتر مداخله گر بودند و رویکرد تخریب، توسعه، نوسازی داشتند و همین امر در بنیاد مسکن هم وجود داشت و قلب یک روستای تاریخی را تخرب نموده و جاده آسفالت در آن ساخته می شد و ما بسیار شاهد این موارد بوده ایم واکنون پس از چهار دهه شاهد یک اتفاق و رویداد بسیار خوب با حضور شهردار فرهیخته، شورای شهر، شهرداری منطقه ثامن و مشاورین عالی هستیم.

مدیر کل میراث فرهنگی استان خراسان رضوی ادامه داد: متاسفانه بسیاری از داشته های خود، عناصر ارزشمند و بافت های تاریخی و هویت خود را در جاهایی که امروز می توانست به عنوان نقطه ثقل گردشگری باشد از دست داده ایم. در حالی که در گذشته خراسان نشانی از دروازه شهر بوده و متاسفانه امروز نشانی در مشهد نمی بینیم. به طور مثال، منطقه الهیه صرفا یک ماکت است و جز ساختمان، هیچ چیزی نداشته و منجمد است و در واقع روحی در این کالبد شهر نیست و اگر امروز قرار است روحی به بافت ارزشمند مشهد بدمد، فضاهایی چون بازار فرش مشهد است.

مکرمی فر گفت: در بافت تاریخی مشهد، هشت محور را شناسایی کردیم و تا حدودی عناصر ارزشمندی در خود جای داده است که تقدیم شهردار کردیم و ایشان نیز دستور آنالیز دادند که امیدواریم بتوانیم همگام با بازار فرش مشهد به پیش ببریم. همچنین، اقدامی که در مورد بازار فرش مشهد انجام می گردد، هم برای کسبه ارزشمند است؛ به این دلیل که جدا از ارزش اقتصادی آن، تبدیل به یک نشانه و هویت در مشهد خواهد شد.

وی پیرامون قدمت بازار در ایران مطرح کرد: بازار وا ژه ای صدردصد ایرانی است که در طول پیش و پس از اسلام در کشور ما رایج و فعال بوده است. ضمن این که از هزاره نهم قبل از میلاد به ترتیب در کرمانشاه، تپه زاغه، شوش و تپه سیلک کاشان؛ فعالیت های اقتصادی و بازرگانی را داشتیم که نشان دهنده آن است که بازار در این کشور رونق داشته و در دوره اسلامی هم به همین ترتیب بوده است.

مدیر کل میراث فرهنگی استان با اشاره به این که تپه سیلک مربوط به هزاره دوم و سوم قبل از میلاد است، بیان نمود: در تپه سیلک صدف هایی را کشف نموده اند که برای تزیین کاربرد داشته و از خلیج فارس آورده می گردیده است. بنابراین، از حدود 5000 سال پیش بازرگانی و بازار را در مشهد داشته ایم. همچنین، در واقع یکی از مهمترین کنش های فعالیت اقتصادی در بازار در شهر سوخته انجام شده است. ضمن این که بنده خود در کاوش های باستانشناسی شهر سوخته حضور داشته و شاهد بودم که این شهر 151 هکتار است و در اثر آتش سوزی از بین رفته و بخش مهم آن کارگاه های صنعتی، مثل کارگاه های سفال گری، فلزکاری، بافندگی و پارچه بافی است. همچنین، سفالینه هایی در آن جا کشف گردیده که نمونه آن در پاکستان دیده گردیده است و این نشان دهنده مراودات اقتصادی است که از منظر بازار صورت می گرفته و شهر سوخته از فعال ترین و پویاترین بازارها را در کنش های اقتصادی کشور و در تاریخ تمدنی ما دارد.

مکرمی فر ادامه داد: همچنین، در شوش اسنادی یافت گردیده که عمدتا بازرگانی هستند؛ این یعنی در این مکان بازار وجود داشته و دلالت بر این دارد که در هزاره دوم قبل از میلاد در شوش نیز بازار موجود بوده و در آن مبادلات اقتصادی درستی صورت می گرفته است و تجارت در سطحی بوده که اسناد تجارتی در مخزنی نگهداری می گردیده اند.

وی بیان نمود: در دوره اسلامی و در قرن اول این دوره، بازار چندان دوره درخشانی ندارد؛ به این دلیل که حاکمیت خیلی قوی نبوده است. در دوره غزنویان و سلجوقیان که حاکمیت کمی قدرت می یابد، بازار رونق می گیرد و ما کتان هایی را داشتیم که از کازرون به اروپا می رفته و حتی بدون این که بار آن باز گردد، به دلیل کیفیت خریداری می گردیده است و در این دوره شاهد ایجاد بازارهایی در دوره غزنوی و سلجوقی هستیم و نیز در دوره تیموری به همین شکل شاهد ایجاد بازار و روادید اقتصادی بودیم که مشهد هم از آن مستثنی نبوده است.

مدیر کل میراث فرهنگی استان اظهار کرد: همچنین، در دوره صفویه، شاه عباس دستور مسجد جامع را داده و بازارها و کاروان سراها، مدرسه علمیه و غیره پس از آن شکل گرفته است و در این دوره نیز به دلیل ثبات اقتصادی، امنیتی و اجتماعی حاکم، بازارها رونق بسیاری داشته و به شکوفایی زیادی یافته و تبادلات اقتصادی زیادی بین ایران و جهان صورت می گرفته است. ضمن این که مورخان زیادی در آن موقع از بازار دروان صفویه در اصفهان، تبریز، شیراز، مشهد و سایر استان های مهم کشور یاد نموده و در سفرنامه های خود از شکوفایی اقتصاد و بازار ایرانیان گفته اند.

مکرمی فر گفت: در دوره قاجارمعابر و خیابان های مستقیم را شاهد هستیم که یک افول و ایستایی در بخش بازار به وجود می آید و با ورود کالسکه و اتومبیل، بازار به کنار خیابان ها کشیده می گردد و هویت عمیقی که در گدشته داشتیم، در این دوره آغاز افول آن را شاهد هستیم. در واقع در دروه قاجار، بازارها در شهرهای بزرگ به دلیل این که حیات اقتصادی داشتند، ادامه پیدا نموده، در شهرهای متوسط به دلیل مراجعت مردم، باقی می ماند و در شهرهای کوچک، به عنوان یک جاذبه تاریخی قلمداد گردیده ومتروکه می شوند.

حیات شهری و کالبدی بازارها در دوران معاصر به خطر افتاده است

وی در خصوص وضعیت بازارها در دروان معاصر بیان نمود: در دوران معاصر، حیات شهری و کالبدی اغلب بازارها به مخاطره افتاده و حیاتی که در گذشته در بازارها شاهد بودیم، کمتر موجود است؛ به استثنای شهرهای بزرگ که احتیاج اقتصادی مردم از این بازارها تامین می گردد و بازار فرش نیز از این دست است که عمده هویت خود را حفظ نموده؛ اما احتیاج به یک جان تازه دارد و آن احیا و مرمت است. همچنین، در مورد بازار تبریز علیرغم زلزله ای که ایجاد شد، مردم این شهر به دلیل اهمیت این بازار نسبت به مرمت و احیای آن اقدام کردند و امروز بازار تبریز شریان اقتصادی خود را حفظ نموده و به عنوان یک جاذبه گردشگری مهم و بزرگترین بازار سرپوشیده خاور میانه فعالیت می نماید.

مدیر کل میراث فرهنگی استان اضافه نمود: هنگامی که پیامبر به سرزمین مدینه ورود یافتند، ابتدا آغاز به ساخت مسجد کردند و پس از مسجد، بازار شکل گرفت و بازارها نقش بسیار مهم در طول دوران اسلامی داشته اند. همچنین، علیرغم این که بازارها موضوعی بودند، همچون بازار مس گران، آهنگران و غیره، تاثیر خود را بر اجتماع نیز می گذاشتند و ضمن نقش اقتصادی، بر شهر و محلات شهر موثر بوده اند. لذا شکل گیری محلات شهر هم به نوعی متاثر از بازار بوده است. ضمن این که بازارها علاوه بر نقش اجتماعی و اقتصادی، در جشن ها و عزاداری ها نیز موثر بوده اند. همچنین، بازارها مایحتاج مخاطب خود را تامین می کردند و البته علت آن که امروز رغبتی به مغازه ها و پاساژهای کنار خیابان وجود ندارد، هوای آلوده، ترافیک، سروصدا و از این قبیل است که خرید را با دغدغه روبرو می سازد.

مکرمی فر اعلام نمود: خانه داروغه به همت شهرداری احیا شد و در فروردین سال جاری، 65هزار بادیدکننده داشت و این نشان دهنده آن است که مردم علاقه مند به اصل و نسب خود هستند و امروز شاهد مرمت و احیای بازار فرش مشهد هستیم و امیدواریم بتوانیم گام هایی اساسی تر در حفظ و احیای آثار تاریخی و برگشت به اصل و هویت خود برداریم.

گروه ساختمانی آبان: گروه ساختمانی آبان: بازسازی ساختمان و تعمیرات جزئی و کلی و طراحی ویلا و فضای سبز و روف گاردن، طراحی الاچیق، فروش درب های ضد سرقت را زا ما بخواهید.