سقز، گنجی در دل کوه های ایلام - مجله سرگرمی

بنه یا ون دارای شیره خام با مصارف دارویی و صنعتی زیادی است، از میوه آن به عنوان گیاه دارویی استفاده می گردد، دارای ارزش مالی فراوان است، زمینه صادرات دارد و در ارزآوری نقش ایفا می نماید ضمن این که دارای خواص دارویی، خوراکی و صنعتی زیادی است و در طب سنتی نیز کاربرد دارد.

25 درصد از شیره سقز حاوی روغنی پرارزش بنام تربانتین است که در صنعت کاربردهایی دارد و علاوه بر این از شیره در فراوری آدامس، عطر و خوشبوکننده ها، حشره کش ها، صنعت داروسازی، واکس و چرم نیز استفاده می گردد. نظر به اهمیت این ماده خام و باارزش استان ایلام می تواند در زمینه فراوری و صادرات این محصول نقش اساسی در بازارهای داخلی و خارجی ایفا نماید.

اواخر فصل بهار در بعضی از مناطق جنگلی استان ایلام برداشت شیره یا صمغ درخت بنه با نام کردی سقز شروع می گردد که اگر از پیاده روهای شهر ایلام بگذرید خواهید دید که بسته های سفیدرنگ اما کوچک سقز یا همان جاجگ کردی توسط دستفروشان که درواقع بعضاً خودشان تهیه کنندگان آن هستند، فروخته می گردد، بوی دلپذیر و طعم خوش آن دل هر رهگذری را مجذوب خود می نماید.

درخت بنه یا ون که در بیشتر نقاط جنگل های زاگرس یافت می گردد، کانون اصلی تهیه سقز است که استخراج شیره این درخت از ساقه درخت بنه، حکایتی بسیار دیدنی و شنیدنی دارد، کسانی که از اهالی استان های غربی کشور هستند بدون شک اگر در این فصل به کوه رفته باشند حتماً کاسه های گلی کوچکی که به اصطلاح کردی کوچله نام دارد را که بر روی تنه درختان بنه چسبانده شده اند را دیده اند، در بخش فوقانی هر کاسه، اثر خراشیدگی تنه درخت با تیشه وجود دارد که شیره یا صمغ این درخت به داخل کاسه گلی ریخته می گردد.

سقز، یک ماده چسبناک مشتق شده از درخت پیستاکیالنتیسوس است که چیوس سقز نامیده می گردد. این درخت به طور طبیعی در شمال آفریقا و کشورهای شرقی دریای مدیترانه هم رشد می نماید. به عنوان یک مکمل، سقز در کپسول هایی موجود است و یا می توان آن را به عنوان آدامس جوید. قبل از استفاده از سقز به عنوان یک درمان گیاهی با یک ارائه کننده خدمات بهداشتی واجد شرایط مشورت کنید.

سقز را با نام های مختلفی می شناسند از بنه و پسته کوهی گرفته تا کندر و جزو یکی از مفیدترین گیاهان دارویی و یا شیره درختانی است که خواص دارویی فراوانی دارد.

درخت بنه دارای شیره خام با مصارف دارویی و صنعتی زیاد است و از میوه آن به عنوان گیاه دارویی استفاده می گردد، این درخت زمینه صادرات دارد، در ارزآوری نقش ایفا می نماید و در طب سنتی نیز کاربرد دارد.

مهم ترین منابع سقز ایلام

جهت شهرستان اسلام آباد از استان کرمانشاه به سمت ایلام، اطراف رودخانه چم سرخ صالح آباد، پاکل گراب، جهت بین بخش میمه و ملکشاهی، شیب جنوبی کبیرکوه در جنوب دره کلم، کوه مانشت، گنجوان، تنگ بیجار، کوه قلعه اسماعیل خان، بدره، تنگ کافری، کبیرکوه از طرف روستای مهتابی، کوه نخجیر، کان گنبد، زمینه ملکشاهی، کلک نقی، کلاه فرج، سیاه کوه ایلام، اناران و دینارکوه از مهم ترین کانون های فراوری سقز این محصول خدادادی است.

گشتن در میان کوهستان در کنار درختان بنه و کاسه گلی به اصطلاح کردی (کوچله) از خاک رس و تیغ زدن درخت و سرازیر شدن شیره یا صمغ به داخل کاسه گلی حکایت مربوط به این بسته های کوچک است.

متأسفانه جنگل های بنه منطقه به دلیل بهره برداری های بی رویه و همچنین بهره برداری در سال های خشک که درخت احتیاج به استراحت دارد صدمات جبران ناپذیری دیده اند که امید است با افزایش آگاهی از نابودی آن جلوگیری به عمل آید.

مصرف بنه و خواص بی نظیر آن

سقز در کل طبع گرم و خشک دارد، طبیعت سقز تازه گرم و خشک و سقز خشک شده گرم و خیلی خشک است، جویدن سقز سبب پاک سازی معده و دستگاه گوارش می گردد، در درمان یبوست، پوسیدگی دندان و جلای آن، برطرف بوی بد دهان و تقویت چشم و... مورد استفاده قرار می گیرد.

این اثر در سال 1397 به شماره 1774 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

* گزارش از رائد ناصری فر کارشناس ارشد مردم شناسی

گروه ساختمانی آبان: گروه ساختمانی آبان: بازسازی ساختمان و تعمیرات جزئی و کلی و طراحی ویلا و فضای سبز و روف گاردن، طراحی الاچیق، فروش درب های ضد سرقت را زا ما بخواهید.